سیستم اعلام حریق
سیستم اعلام حریق چیست؟
سیستم اعلام حریق به مجموعه ای از تجهیزات و دستگاه های الکترونیکی گفته میشود که وظیفه کشف حریق از طریق حساسیت به محصولات حریق و اعلان آن برعهده این سیستم می باشد. منظور از محصولات حریق در این تعریف، دود، نور و حرارت ناشی از حریق است که هر کدام از این محصولات به وسیله انواع دتکتور کشف شده و به مرکز کنترل سیستم اعلان حریق که فرمانده مرکزی این سیستم می باشد اطلاع رسانی مینماید.
همچنین یکی دیگر از امکاناتی که سیستم اعلام حریق در اختیار کاربران قرار میدهد قابلیت اتصال به سایر سیستم های ایمنی همچون سیستم اطفا حریق، مدیریت و کنترل دود پارکینگ و آتریوم، سامانه فشار مثبت پلکان و آسانسور می باشد.
انواع سیستم اعلام حریق
سیستم های اعلان حریق براساس نحوه ارسال و دریافت سیگنال ها به سه نوع دسته بندی میگردند:
- سیستم اعلام حریق متعارف (Conventional Fire Alarm)
در سیستم اعلام حریق کانونشنال که یکی از ساده ترین انواع سیستم های اعلام حریق است، تشخیص حریق براساس زون یا ناحیه انجام میگردد بدین معنی که اگر از بین چندین اتاق و واحد، یک منطقه دچار حریق شود پنل اعلام حریق کل ناحیه را به عنوان زون حریق می شناسد.
به عنوان مثال فرض کنید زون دوم در پنل اعلام حریق در یک ساختمان مسکونی مربوط به طبقه چهارم از این ساختمان باشد که این طبقه دارای دو واحد مسکونی است. چنانچه در هر کدام از واحدها حریق رخ دهد، پنل سیستم اعلام حریق زون شماره 2 را به عنوان زون حریق معرفی می نماید و توضیحی درمورد اینکه کدام دتکتور/شستی، کدام واحد و حتی طبقه مورد نظر نخواهد داد و اپراتور مربوطه باید از طریق راهنماهایی که از قبل برای این سیستم وجود دارد جهت کنترل حریق استفاده نماید. پنل اعلام حریق متعارف بر مبنای تعداد زون بندی قابل تهیه هستند (به عنوان مثال پنل 2، 4، 8، 10، 12 زون) و معمولا برای ساختمان های کوچک مورد استفاده قرار میگیرند.
- سیستم اعلام حریق آدرس پذیر (Addressable Fire Alarm)
به جرات میتوان سیستم اعلام حریق آدرس پذیر را یکی از پرکاربردترین سیستم های اعلام حریق دانست چرا که این سیستم قابلیت اتصال به هر سیستمی را مقدور ساخته و توانایی برنامه ریزی و تعریف سناریوهای مختلف را در خود جای داده است. این سیستم همانطور که از نام آن مشخص است برای هر تجهیز یک آدرس مخصوص در نظر میگیرد و در زمان بروز ایراد فنی یا حریق، نام تعریف شده و آدرس آن برای اپراتور قابل نمایش است.
پنل سیستم اعلام حریق آدرس پذیر براساس لوپ قابل تعریف است (مثلا پنل 1، 2، 3 یا 4 لوپ) و هر پنل قابلیت تعریف زون های مختلفی را دارد. اما این زون بندی با پنل های متعارف یک تفاوت اساسی دارد و آنهم در سناریوی عملکرد و تشخیص می باشد. زون بندی در سیستم آدرس پذیر به معنی تعریف یک ناحیه برای اِعمال سناریوی حریق است به عنوان مثال اگر در قسمت شمالی پارکینگ سوم حریقی صورت گیرد چنانچه شستی، دتکتور، فلوسوئیچ و … فعال شود فرمانی که از پنل اعلام حریق به سیستم اگزاست صادر میگردد یکسان است بنابراین میتوان آنها را در یک زون تعریف کرد اما این موضوع باعث ایجاد اشتباه در پنل اعلام حریق نمیگردد و آدرس دقیق هر جزء نمایش داده میشود. این نوع سیستم در بسیاری از ساختمان های متوسط، برج های بلند مرتبه و دارای مساحت زیاد، کارخانه های صنعتی و … کاربرد دارد.
- سیستم اعلام حریق بی سیم (Wireless Fire Alarm)
این نوع سیستم در فضاهایی کاربرد دارد که امکان کابل کشی وجود نداشته باشد و جهت زیبایی از تجهیزات بی سیم یا وایرلس استفاده میگردد. این سیستم از نظر قیمتی مابین سیستم های متعارف و آدرس پذیر قرار دارد و از نظر کاربرد، محبوبیت کمی بین گروه های دیگر دارد. استفاده از این سیستم فقط در واحدهایی کاربرد دارد که جزو واحدهای کوچک دسته بندی شده و برای حفظ زیبایی و عدم کابل کشی مورد استفاده قرار میگیرد. در این روش پنل متعارف از طریق کابل کشی به هر طبقه متصل میگردد و ماژول مربوطه از طریق امواج به دتکتورها متصل میگردد. این سیستم مانند سیستم متعارف در تشخیص یک ناحیه کاربرد دارد و برای تعداد واحدهای زیاد یا مساحت بزرگ قابل استفاده نیست.
مقایسه سیستم‌های اعلام حریق
در اینجا خلاصه‌ای از سیستم‌های اعلام حریق در قالب یک جدول آورده شده است:
| ویژگی | سیستم اعلام حریق متعارف (Conventional) | سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر (Addressable) | سیستم اعلام حریق بی‌سیم (Wireless) |
|---|---|---|---|
| اساس تشخیص | زون/ناحیه | آدرس دقیق دستگاه (با امکان تعریف زون برای سناریوها) | زون/ناحیه |
| اطلاعات ارائه شده | کل زون در وضعیت هشدار (مثلاً “زون 2 فعال شد”) | مکان و نام دقیق دستگاه (مثلاً “دتکتور دود در واحد A، طبقه 4”) | کل زون در وضعیت هشدار |
| نوع پنل | بر اساس تعداد زون (مثلاً 2، 4، 8 زون) | بر اساس تعداد لوپ (مثلاً 1، 2، 3 لوپ) | پنل متعارف با ماژول‌های بی‌سیم |
| کابل‌کشی | نیاز به کابل‌کشی گسترده | نیاز به کابل‌کشی گسترده | حداقل کابل‌کشی (پنل به ماژول‌های طبقات)، بی‌سیم برای دتکتورها |
| قابلیت برنامه‌ریزی | محدود | بسیار بالا؛ امکان تعریف سناریوهای مختلف | محدود |
| هزینه | کمتر | بیشتر | متوسط (بین متعارف و آدرس‌پذیر) |
| کاربرد | ساختمان‌های کوچک | ساختمان‌های متوسط تا بزرگ، برج‌های بلند، کارخانجات صنعتی | واحدهای کوچک که امکان کابل‌کشی نیست یا زیبایی مهم است |
| محبوبیت | متوسط | بالا (پرمصرف‌ترین) | پایین |
دسته بندی دوم که براساس نوع عملکرد تجهیزات است به دو نوع کلی دسته بندی میشوند که در انواع سیستم های اعلام حریق متعارف و آدرس پذیر هر دو نوع آنها وجود دارند:
- تجهیزات کشف حریق خودکار: مانند انواع دتکتورهای دودی، حرارتی، شعله و … .
- تجهیزات کشف حریق دستی: مانند انواع شستی های اعلام حریق.
مهم ترین تجهیزات (لوازم) اعلام حریق
از مهمترین لوازم سیستم اعلام حریق که در دو دسته تجهیزات اعلام حریق و ملزومات اعلام حریق جای میگیرند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
تجهیزات اعلام حریق: انواع دتکتور دودی، دتکتور حرارتی، شعله و …، شستی اعلام حریق، آژیر و آژیر فلاشر اعلام حریق، ماژول اینترفیس اعلام حریق، ماژول ایزولاتور اعلام حریق، پنل اعلام حریق، باتری پنل، پنل تکرار کننده اعلام حریق، تلفن کننده اعلام حریق.
ملزومات اعلام حریق: کابل مقاوم در برابر حریق، لوله برق/فلکسی/لوله کاندوئیت، جعبه برق، سرسیم، بست و ساپورت.
امکانات سیستم اعلام حریق
با نگاهی عمیقتر به نحوه فعالیت سیستم اعلان حریق، متوجه اهمیت این سیستم در فرماندهی سناریوی حریق و اقدامات پس از کشف حریق خواهیم شد. در ادامه چند نمونه از امکانات سیستم اعلام حریق به صورت مختصر شرح داده شده است:
- با کشف محصولات حریق در ساختمان، سیستم اعلام حریق از طریق تلفن کننده میتواند با شماره های از پیش تعیین شده تماس گرفته و گزارش حریق را اطلاع رسانی کند.
- پس از کشف حریق در ساختمان، سیستم اعلام حریق فرمان روشن شدن سامانه فشار مثبت پلکان و آسانسور را به تابلو برق های این سامانه ارسال نموده و با روشن شدن این سامانه، فرصت فرار ایمن برای ساکنین ساختمان فراهم میگردد و باعث جلوگیری از نفوذ دود به مسیرهای فرار میگردد.
- با کشف حریق در طبقات زیرزمین یا پارکینگ ها، فرمان حریق به تابلوی مرکزی سیستم مدیریت و کنترل دود پارکینگ ارسال میگردد. این فرمان، وقوع حریق در طبقه (یا زون) مربوطه را مشخص میکند و پس از دریافت فرمان از پنل اعلام حریق، سناریوی مدیریت و کنترل دود در پارکینگ شروع خواهد شد. دمپرهای طبقه حریق باز و بقیه دمپرها بسته خواهند شد، فن های اگزاست و هوای تازه شروع به فعالیت خواهند نمود و پس از آن جت فن ها و پرده حریق وارد مدار میشوند تا دود را در سریعترین زمان ممکنه به خارج از ساختمان تخلیه کنند و تمام این سناریو با دریافت فرمان از سیستم اعلام حریق آغاز میگردد.
- سیستم اسپرینکلر نسبت به حرارت حساس بوده و در صورت ازدیاد دما، فعال خواهد شد اما این سیستم به خودی خود قابلیت اطلاع رسانی ندارد بنابراین با اتصال تجهیزات کنترل کننده جریان (مانند فلوسوئیچ) به سیستم اعلام حریق، فرمان مورد نظر به سیستم اعلام حریق ارسال شده و پس از آن اطلاع رسانی به سایر سیستم ها توسط اعلام حریق انجام خواهد شد. همچنین درصورت کاهش میزان آب در مخزن اطفا حریق، هشدار مربوطه در پنل مرکزی سیستم اعلام حریق نمایش داده خواهد شد.
- در سیستم اطفا گازی (مانند گاز FM200) وظیفه کشف حریق، تشخیص زون حریق، ارسال فرمان تخلیه گاز و همچنین ارسال فرمان خاموش شدن سایر سیستم ها مانند کولر از طریق همین سیستم اعلام حریق صورت میگیرد.
معروف ترین برندهای سیستم اعلام حریق
میتوان انگلستان را مهد تجهیزات و سیستم های با کیفیت در اعلام حریق دانست. از زمانی که تولیدکنندگان ایرانی اقدام به تولید و توسعه تجهیزات اعلام حریق نمودند رشد خوبی از خود به نمایش گذاشته و بازار داخلی را در دست گرفتند. در ادامه به معروف ترین برندهای ایرانی و خارجی اشاره خواهیم کرد:
- سیستم های اعلام حریق خارجی:
برندهای زتا (Zeta)، سینکولن (Syncoln)، فایرگارد (FireGuard)، جی اس تی (GST).
- سیستم های اعلام حریق ایرانی:
برندهای زیتکس (Zitex)، ویستا (Vista)، سنس (Sens)
استانداردها و تاییدیه های سیستم اعلام حریق
تجهیزات اعلام حریق می بایست مطابق EN54 تولید شوند و تائیدیه های بین المللی مثل LPCB یا UL داشته باشند همچنین تجهیزات اعلام حریق ایرانی می بایست دارای نشان استاندارد ملی ایران و تائیدیه سازمان آتش نشانی تهران باشند.
نحوه انتخاب سیستم اعلام حریق
برای انتخاب سیستم اعلام حریق می بایست به چند مورد اساسی دقت کرد که بهترین گزینه را داشته باشید. در این جمله بهترین انتخاب به معنی گرانترین یا با کیفیت ترین محصول نیست بلکه بهترین انتخاب به معنی انتخاب گزینه مناسب با شرایط موجود است.
- ساختمانی که قصد تهیه اعلام حریق برای آنرا دارید چه مشخصاتی دارد؟ در این مشخصات باید تعداد طبقات ساختمان، تعداد زیرزمین های ساختمان، مساحت هر طبقه، کاربری ساختمان و دستورالعمل یا سال ساخت بنا را مشخص نمایید.
- خواسته های خود را از سیستم اعلام حریق با مشورت با متخصصین تعیین نمایید؟ در این بخش باید قابلیت های سیستم اعلام حریق را بسنجید مثلا اگر نیاز به خروجی های زیاد (مثل سیستم مدیریت و کنترل دود) دارید انتخاب سیستم اعلام حریق متعارف نمیتواند گزینه مناسبی باشد.
- در بین برندهای موجود و شرایط ساختمان معیار خود را تعیین نمایید. اگر برای یک ساختمان با کیفیت عالی مشغول انتخاب کردن هستید گزینه های انگلیسی مناسبتر است و اگر این موضوع برای شما اهمیتی ندارد بهتر است از بین برندهای ایرانی انتخاب خود را انجام دهید.
نصب سیستم اعلام حریق
نصب سیستم اعلام حریق می بایست توسط افراد متخصص و مجرب انجام پذیرد. اما اگر توسط افراد متخصص انجام نشود چه اتفاقی خواهد افتاد؟
بسیاری از ساختمان ها سیستم اعلان حریق خود را پس از چند وقت خاموش میکنند و این تنها به دلیل آلارم های کاذب است. بعضی از تکنسین ها که بدون تعهد کاری مشغول به نصب سیستم اعلام حریق میشوند ممکن است ایرادات کار خود را پنهان کنند و بدون اینکه کسی متوجه شود ایمنی ساختمان را به خطر بیندازند.
یکی از روش هایی که در سیستم اعلان حریق برای پنهان سازی خطاها وجود دارد و بسیار شایع است استفاده از مقاومت انتهای خط در داخل پنل اعلام حریق است. هر زون دارای دو رشته مثبت و منفی است که باید با مقاومت انتهای خط (End Of Line) به یکدیگر متصل گردند. زمانی که کابل کشی هر زون تمام شد این مقاومت باید در انتهای مسیر هر زون نصب شود ولی اگر در ابتدای خط (روی بُرد پنل اعلام حریق) نصب شده باشد یعنی خطایی در مسیر وجود داشته که پیمانکار نتوانسته آنرا برطرف نماید.
خرید سیستم اعلام حریق
به طور متوسط قیمت تجهیزات سیستم اعلام حریق خارجی بین 2-5 برابر تجهیزات سیستم اعلام حریق ایرانی است که در برابر کیفیت تجهیزات ارزش مناسبی است. همانطور که در انتخاب سیستم اعلام حریق پیشتر گفته شد بهترین انتخاب یعنی انتخاب سیستمی مناسب با شرایط ساختمان نه بهترین کیفیت یا ارزانترین قیمت.
هنگام خرید دستگاه اعلام حریق، اولین نکته‌ای که باید مدنظر قرار دهید، نوع ساختمان و کاربری آن است. انتخاب دستگاه مناسب به شما این امکان را میدهد که در مواقع اضطراری، هشدار سریع و دقیق دریافت کنید و جان و مال افراد محافظت شود. سیستم‌های اعلام حریق شامل انواع متعارف، آدرس‌پذیر و بی‌سیم هستند و هرکدام مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند. بنابراین قبل از خرید دستگاه اعلام حریق، بررسی دقیق نیازهای محیطی و فنی الزامی است.
یکی از عوامل مهم دیگر در خرید، استانداردهای جهانی و کیفیت تجهیزات است. هنگام خرید دستگاه اعلام حریق مطمئن شوید که دستگاه دارای گواهی‌نامه‌هایی مانند NFPA، EN، UL یا BS باشد تا از عملکرد صحیح و طول عمر مناسب دستگاه اطمینان حاصل کنید. تجهیزات باکیفیت، علاوه بر افزایش ایمنی، نیاز به نگهداری کمتری دارند و خطای سیستم را به حداقل می‌رسانند.
در فرآیند خرید دستگاه اعلام حریق، بررسی امکانات جانبی نیز اهمیت دارد. برخی دستگاه‌ها قابلیت اتصال به سیستم‌های هوشمند ساختمان، مانیتورینگ آنلاین و هشدار از راه دور را دارند که در شرایط خاص میتواند تصمیم‌گیری سریع را ممکن سازد. همچنین، تعداد دتکتورها و آژیرها بر کارایی و عملکرد سیستم تأثیر می‌گذارد و هنگام خرید دستگاه اعلام حریق باید به این فاکتورها توجه کرد.
در نهایت، قیمت و بودجه نیز بخش مهمی از فرآیند خرید دستگاه اعلام حریق را تشکیل می‌دهند. انتخاب دستگاه مناسب با توجه به نیاز واقعی ساختمان و بودجه موجود، تضمین‌کننده ایمنی بالا و سرمایه‌گذاری بهینه خواهد بود. توجه به برند و کیفیت تجهیزات هنگام خرید، باعث میشود دستگاه مدت طولانی و با عملکرد صحیح کار کند.
قیمت سیستم اعلام حریق
قیمت دستگاه اعلام حریق تحت تأثیر عوامل متعددی است که باید هنگام خرید در نظر گرفته شود. نوع سیستم، برند تجهیزات، تعداد دتکتورها و امکانات اضافی همه بر قیمت دستگاه اعلام حریق اثر مستقیم دارند. سیستم‌های متعارف به دلیل طراحی ساده‌تر، معمولاً هزینه کمتری دارند، در حالی که سیستم‌های آدرس‌پذیر با دقت بالا و قابلیت مانیتورینگ پیشرفته، هزینه بیشتری نیاز دارند.
هنگام بررسی قیمت دستگاه اعلام حریق باید به کیفیت و استانداردهای تجهیزات نیز توجه کرد. برندهای معتبر با گواهی‌های استاندارد جهانی، هزینه بالاتری دارند اما اطمینان می‌دهند که سیستم در شرایط واقعی عملکرد صحیحی خواهد داشت. همچنین این تجهیزات طول عمر بالاتری داشته و نیاز به تعمیر و نگهداری کمتری دارند.
اندازه ساختمان و تعداد دتکتورها و آژیرها، عامل دیگری است که بر قیمت دستگاه اعلام حریق تأثیرگذار است. هرچه تعداد تجهیزات بیشتر باشد، هزینه کلی افزایش می‌یابد، اما دقت سیستم و قابلیت شناسایی دقیق حریق نیز افزایش پیدا میکند. علاوه بر این، امکانات جانبی مانند اتصال به سیستم‌های هوشمند و مانیتورینگ آنلاین نیز میتواند بر قیمت دستگاه اعلام حریق اثرگذار باشد.
برای داشتن خریدی هوشمندانه، هنگام بررسی قیمت دستگاه اعلام حریق بهتر است چند گزینه از برندهای معتبر مقایسه شوند. انتخاب دستگاه متناسب با نیاز واقعی ساختمان و تطبیق آن با بودجه، تضمین‌کننده عملکرد بهینه و کاهش هزینه‌های غیرضروری است.
چرا خرید از ایمنی شاپ
ما در ایمنی شاپ تلاش میکنیم تا به شما درمورد بهترین انتخاب کمک کنیم. شما با انتخاب بهترین گزینه میتوانید از ایمنی محیط خود اطمینان حاصل نمائید و در آرامش خاطر حافظ جان و دارایی ساکنین محل زندگی/محل کار خود باشید.
همچنین با مشورت کارشناسان ایمنی شاپ شما میتوانید برای خدمات پس از خرید مانند نصب تجهیزات و راهنمای استفاده از محصولات یک مشاور متخصص و متعهد داشته باشید. در ایمنی شاپ شما تنها یک محصول دریافت نمیکنید بلکه یک راهکار برای حفظ و بهبود ایمنی محیط خود پیدا خواهید کرد که سوالات و مشکلات ایمنی شما را برطرف مینماید.
سؤالات متداول
- آیا سیستم اعلام حریق برای هر نوع ساختمان ضروری است؟
بله، سیستم اعلام حریق برای تمامی انواع ساختمان‌ها، از مسکونی گرفته تا تجاری و صنعتی ضروری است. - چرا سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر گران‌تر از سیستم‌های متعارف است؟
سیستم‌های آدرس‌پذیر دقیق‌تر هستند و می‌توانند محل دقیق حریق را مشخص کنند، این ویژگی باعث افزایش هزینه میشود. - آیا میتوان از سیستم‌های اعلام حریق بی‌سیم برای پروژه‌های بزرگ استفاده کرد؟
اگرچه سیستم‌های بی‌سیم برای پروژه‌های بزرگ مناسب هستند، اما از نظر عملکرد، سیستم‌های سیمی دقیق‌تر و قابل اعتمادترند.
